- Βαλέ
- (γαλλ. Valais, γερμ. Wallis). Καντόνι (5.226 τ. χλμ., 276.200 κάτ. το 2000) της ΝΔ Ελβετίας, που συνορεύει Ν με την Ιταλία και ΝΔ με τη Γαλλία. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι καθολικοί στο θρήσκευμα, γαλλόφωνοι στο δυτικό τμήμα και γερμανόφωνοι στο ανατολικό. Πρωτεύουσα είναι η Σιόν (γερμ. Σίτεν, 25.300 κάτ.), χτισμένη στον Ροδανό, γνωστή για τη γοτθική μητρόπολή της (15ος-16ος αι.) και την εκκλησία της Νοτρ Νταμ ντε Βαλέρ (12ος-13ος αι.). Εκτείνεται στην κοιλάδα του Ροδανού από τον ορεινό όγκο του Αγίου Γοτθάρδου στα Α μέχρι τη λίμνη της Γενεύης στα Δ, περιλαμβάνοντας τη νότια κλιτύ των Βερναίων Άλπεων με το Φίνστερααρχορν (4.274 μ.) και τη Γιούνγκφραου (4.158 μ.), και τη βόρεια κλιτύ των Πενίνων Άλπεων –στα σύνορα με την Ιταλία– με τον ορεινό όγκο του Μόντε Ρόζα (κορυφή Ντιφούρ 4.633 μ.), το Τσερβίνο (Μάτερχορν, 4.478 μ.) και πολλές άλλες κορυφές, που το ύψος τους ξεπερνά τα 4.000 μ. Από την περιοχή των Άλπεων κατεβαίνουν στις κοιλάδες μερικοί από τους πιο επιβλητικούς παγετώνες της Ευρώπης, όπως ο Άλετς. Ο μεγάλος συλλέκτης των υδάτων της περιοχής είναι ο Ροδανός, που πηγάζει από τον Άγιο Γοτθάρδο και δέχεται τα ύδατα πολλών παραποτάμων.
Η οικονομία του Β. στηρίζεται στην κτηνοτροφία (βοοειδή), στη δασική εκμετάλλευση, στη γεωργία (ζωοτροφές, σιτάρι, πατάτες, φρούτα), στη βιομηχανία (τροφίμων, υφαντουργικής, μηχανοκατασκευών, χημικής και βιομηχανίας ξύλου) και στον τουρισμό, θερινό και χειμερινό.
Τα σημαντικότερα, από ιστορική και οικονομική άποψη, κέντρα βρίσκονται στην κοιλάδα του Ροδανού, που αποτελεί τη βάση της οικονομίας της περιοχής και τον άξονα των οδικών και σιδηροδρομικών συγκοινωνιών. Τα σπουδαιότερα είναι η Μπριγκ (5.000 κάτ.). Από τα κέντρα με τουριστικό ενδιαφέρον είναι η Ζάας-Φέε, Τσερμάτ, Σαμπερί στις Πενίνες Άλπεις και Κρανς, Μοντάνα-Βερμάλα στις Βερναίες. Το Β. έγινε μέλος της Ελβετικής Συνομοσπονδίας το 1815.
Άποψη του Ζάας-Φέε, κέντρο παραθερισμού στην κοιλάδα του Ζάας, στο καντόνι Βαλέ της Ελβετίας (φωτ. Dulevant).
Η ελβετική κωμόπολη Μαρτινί, στη συμβολή Ντρανς-Ροδανού, αξιόλογο τουριστικό κέντρο στο καντόνι Βαλέ (φωτ. Nat).
Dictionary of Greek. 2013.